درگذشته کمبود ید یکی از مشکلات مرتبط با سلامتی در ایران بوده و اولین بار انستیتو تغذیه ایران در سال ۱۳۴۸ در این زمینه بررسی های ابتدایی را انجام داد که براساس آن مشخص گردید که جمعیت زیادی در شهرهای مختلف ایران دچار کمبود ید و گواتر هستند و این کمبود مشکلات جسمی و عوارض عصبی مهمی را به دنبال دارد.

در سال ۱۳۶۰ بیمارستان طالقانی ومرکز تحقیقات غدد درون‌ریز ایران تحقیقاتی انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که مشکلات کمبود ید و گواتر جدی هستند. از آن سال بررسی‌های دامنه داری  انجام و بالاخره در سال ۱۳68 با کوشش و پیگیری های وافر آقای دکتر فریدون عزیزی طرح یددار کردن تمام نمک‌های طعامی که تولید می‌شوند اجرا گردید و ید دار شدن همه نمک های کشور از سال 1373 اجباری شد. بدینوسیله از زمان فراگیر شدن تولید و مصرف نمک یددار تاکنون نه تنها شاهد کاهش گواتر در جمعیت کشور هستیم بلکه اختلالات ناشی از کمبود ید مانند عقب افتادگی های ذهنی و مشکلات شنوایی مرتبط بشدت کاهش یافته و بهره هوشی کودکان به میزان قابل توجهی افزایش یافته است.

متاسفانه اخیرا شاهدیم که افرادی سود جو با تبلیغ برعلیه نمک یددار و طرح ادعاهای کاذب مانند افزایش سقط جنین بدنبال مصرف این نوع نمک ضمن نادیده گرفتن نتایج پژوهش های معتبر بالینی، استفاده از انواعی از نمک تحت عنوان نمک دریا، نمک های آبی، صورتی و معدنی را بشدت تبلیغ می کنند. لازم به ذکر است که نمک دریا دارای ید کافی نبوده و مصرف طولانی مدت آن به علت عدم تصفیه مضراتی هم به دنبال دارد لذا به هیچ وجه نمک دریا را نمی بایست جایگزین نمک های یددار کرد.  وجود ید برای سنتز هورمون های تیروئید اهمیت اساسی دارد؛ در حقیقت غده تیروئید مصرف کننده اصلی ید در بدن است و کمبود آن به اختلالاتی در کار تیروئید منجر می شود که نمک یددار مانع از آن می شود. البته در زمان بارداری حتی این مقدار ید هم تکافوی نیازهای مادر باردار را نمی کند لذا زنان باردار علاوه بر مصرف متعادل نمک یددار بایستی از مکمل های حاوی ید استفاده نمایند.

بنابراین باتوجه به اینکه نمک دریا و نمک های رنگین موجود در بازار ید کافی را ندارد، مصرف طولانی مدت آن ها بویژه در دوران بارداری سبب اختلال عملکرد تیروئید جنین شده و این اختلال می تواند در دوران نوزادی و کودکی خود را به صورت اختلال عصبی، عقب ماندگی ذهنی و روانی و کاهش ضریب هوشی نشان دهد. علاوه بر مشکلات ذکرشده  نمک های دریا، دارای ناخالصی های زیادی از جمله فلزات سنگین (سرب، کادمیوم و جیوه ) هستند که مصرف طولانی مدت آن ها آسیب زا می باشد.

تاکنون هیچ انجمن و مرکز علمی داخلی و بین المللی مصرف نمک دریا یا نمک های رنگین بدون ید به عنوان جایگزین نمک یددار توصیه نکرده است.  بنابراین اکیدا توصیه می شود کلیه آحاد جامعه جهت حفظ سلامتی خود و خانواده تنها  نمک های ید دار را مصرف، که ایناقدام علاوه بر تامین ید مورد نیاز بدن، هیچگونه ضرر و زیانی برای آنان ندارد. بدیهی است در افراد دچار پرفشاری خون محدودیت مصرف نمک توصیه می گردد.

انجمن غدد درون ریز ایران در راستای عمل به تکالیف علمی و صنفی خویش قویا در مقابل گزاره ها و توصیه های شبه علمی و غیرعلمی فوق مبنی بر جایگزینی نمک یددار با نمک های دریا و رنگی موضع گرفته و از مسئولان و دست اندرکاران حوزه سلامت درخواست اطلاع رسانی شفاف، گسترده و همچنین اقدامات عملی موثر در صیانت از سلامت هموطنان عزیز رادارد.

لینک منابع برای مطالعه بیشتر:

ماجرای اجباری شدن تولید-نمک یددار و ضرایب هوشی که افزایش یافت

https://www.sbmu.ac.ir/all_news/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D9%86%D9%85%DA%A9-%DB%8C%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81-%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85%D8%9F-

حقـایـقی در مـورد نمـک  یـد دار 

https://endocrine.ac.ir/article/%D8%AD%D9%82%D9%80%D8%A7%D9%8A%D9%80%D9%82%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%80%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%85%D9%80%DA%A9-%D9%8A%D9%80%D8%AF-%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D9%87-%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA-%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%B4-%D9%88-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE

نگاهی به تاریخچه کمبود ید در ایران. 

https://endocrine.ac.ir/article/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AF-%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86

Iodine

https://nutritionsource.hsph.harvard.edu/iodine/

Iodine Deficiency Treatment & Management

https://emedicine.medscape.com/article/122714-treatment